Her yıl 10 Aralık tarihi, tüm dünyada “Dünya İnsan Hakları Günü” olarak kutlanır. Bu özel günü içine alan hafta ise ülkemizde “İnsan Hakları ve Demokrasi Haftası” olarak anılır. Bu tarih, insanlık onurunun, eşitliğin ve temel özgürlüklerin evrensel bir değer olarak kabul edilmesinin bir kutlamasıdır.
Peki, bu kavram tam olarak ne anlama geliyor? 10 Aralık tarihi neden bu kadar kritik bir öneme sahip ve bu günün amacı nedir? İnsan haklarının ve demokrasinin birbiriyle olan sarsılmaz bağını anlamak için tarihte kısa bir yolculuğa çıkalım.
İnsan Hakları Nedir?
İnsan hakları, en basit tanımıyla, tüm insanların yalnızca insan olmalarından dolayı doğuştan sahip oldukları temel hak ve özgürlüklerin bütünüdür.
Bu haklar; dil, din, ırk, cinsiyet, milliyet, sosyal statü, siyasi görüş veya başka herhangi bir ayrım gözetilmeksizin herkes için eşittir. Bu hakların temel özellikleri şunlardır:
- Evrenseldir: Dünyanın neresinde olursa olsun her insan için geçerlidir.
- Devredilemez: Bireyin rızasıyla bile olsa bu haklardan vazgeçilemez veya başkasına devredilemez.
- Dokunulmazdır: Hiçbir güç veya otorite tarafından keyfi olarak yok edilemez.
- Bölünmezdir: Yaşama hakkı, düşünce özgürlüğü, eğitim hakkı veya sağlık hakkı gibi medeni, siyasi, ekonomik ve sosyal haklar bir bütündür; biri olmadan diğeri tam anlamıyla var olamaz.
Yaşama hakkı, özgürlük ve güvenlik hakkı, kölelik ve işkence yasağı, adil yargılanma hakkı, düşünce ve ifade özgürlüğü, eğitim hakkı ve çalışma hakkı bu temel hakların sadece birkaç örneğidir.
Tarihi Dönüm Noktası: Neden 10 Aralık?
Bu özel günün 10 Aralık’ta kutlanmasının nedeni, insanlık tarihinin en karanlık dönemlerinden birinin hemen ardından atılan aydınlık bir adımdır.
Savaşın Küllerinden Doğan Bir Umut
İkinci Dünya Savaşı (1939-1945), milyonlarca insanın hayatını kaybettiği, soykırımların yaşandığı ve insan onurunun ayaklar altına alındığı korkunç bir yıkıma sahne oldu. Savaşın sona ermesiyle birlikte, uluslararası toplum bir daha asla böyle trajedilerin yaşanmamasını sağlamak ve “tüm insanlar için temel özgürlükleri” güvence altına almak amacıyla bir araya geldi.
Bu amaçla 1945 yılında Birleşmiş Milletler (BM) örgütü kuruldu. BM’nin öncelikli hedeflerinden biri, insan haklarını uluslararası düzeyde koruyacak evrensel bir standart oluşturmaktı.
İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nin İlanı
Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komisyonu, Eleanor Roosevelt’in başkanlığında, dünya tarihindeki en önemli belgelerden birini hazırlamak için toplandı. Bu komisyonun çalışmaları sonucunda 30 maddeden oluşan İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi (İHEB) hazırlandı.
Bu beyanname, 10 Aralık 1948 tarihinde, Paris’te toplanan BM Genel Kurulu’nda ilan edildi.
Bu tarih bir milattır. Çünkü ilk kez, tüm dünya devletleri, temel insan haklarının korunması gerektiği konusunda evrensel bir metin üzerinde uzlaşmış oldu. Beyanname, “bütün insanlar hür, haysiyet ve haklar bakımından eşit doğarlar” cümlesiyle başlar ve insanlık onurunun dokunulmazlığını temel alır.
Günün Anlamı: İnsan Hakları ve Demokrasi Haftası Neden Önemli?
10 Aralık Dünya İnsan Hakları Günü ve onu kapsayan hafta, sadece tarihi bir olayı anmaktan ibaret değildir. Günümüzdeki temel amaçları şunlardır:
1. Farkındalık ve Bilinçlendirme
Günün öncelikli amacı, dünya genelinde insan hakları konusunda farkındalığı artırmaktır. Bireylere, kendi haklarını ve başkalarının haklarına saygı duyma sorumluluğunu hatırlatır. Özellikle okullarda “İnsan Hakları ve Demokrasi Haftası” olarak kutlanması, gelecek nesillerin bu evrensel değerlerle büyümesini hedefler.
2. Demokrasi ile Olan Sarsılmaz Bağı
Bu haftanın aynı zamanda “Demokrasi Haftası” olarak anılması tesadüf değildir. İnsan hakları ve demokrasi, birbirini besleyen ve koruyan iki temel direktir.
- Demokrasi, insan haklarının (ifade özgürlüğü, toplanma hakkı, seçme ve seçilme hakkı) uygulanabilmesi için gerekli olan siyasi zemini sağlar.
- İnsan hakları, demokrasinin sadece “çoğunluğun yönetimi” olmasını engelleyerek azınlıkların ve bireylerin haklarını koruma altına alan ahlaki ve hukuki çerçeveyi çizer.
3. Süregelen Mücadelenin Hatırlatılması
İnsan Hakları Günü, aynı zamanda bu hakların kağıt üzerinde kalmayıp hayata geçirilmesi için verilen mücadelenin de bir sembolüdür. Dünya çapında yaşanan hak ihlallerine dikkat çekmek, bu uğurda mücadele eden “insan hakları savunucularını” onurlandırmak ve devletlere verdikleri sözleri hatırlatmak için bir fırsattır.
Kutlama Biçimleri ve Farkındalık Etkinlikleri
Özel gün ve haftalarda okullarda seminerler düzenlenir, paneller yapılır, poster çalışmaları yapılır. Sosyal medya üzerinde #İnsanHakları etiketiyle farkındalık kampanyaları yürütülür.
Ayrıca devlet kurumları ve sivil toplum kuruluşları, hakların korunmasına yönelik çalışmalarını bu zamanlarda öne çıkarır.
Sonuç olarak 10 Aralık, tüm insanların hiçbir ayrım gözetilmeksizin, sadece insan olmanın verdiği onurla, eşit, özgür ve adil bir dünyada yaşama hakkına sahip olduğunu ilan eden tarihi bir gündür.
Dünya İnsan Hakları Günü’müz kutlu olsun!
Heidelberg Ruprecht Karls üniversitesinden 2008 yılında mezun oldum. İngilizce, Almanca ve Türkçe bilmekteyim. Almanya’da ikamet ediyorum. Çeşitli sitelerde yazılar yazarak başladığım gazetecilik serüvenini serbest gazeteci olarak devam ettirmekteyim. Güzel sözler, şiirler ve çeşitli konularda 2008 yılından beri Tugbam.com sitesinde yazmaktayım.
Bir yanıt yazın